Algemene informatie

De Klimaatschaal is een genormeerde vragenlijst waarmee leerlingen kunnen aangeven welk klimaat er in een klas heerst in relatie tot elkaar en tot de leerkracht. Op basis van de meetresultaten genereert het instrument specifieke feedback en handelingssuggesties voor de docent. Naast de leerlingversie is er ook een leerkrachtversie, waarmee de leerkracht zelf kan reflecteren op het pedagogisch klimaat in zijn klas en op zijn eigen leerkrachtvaardigheden.

De Klimaatschaal bestaat uit een algemeen gedeelte  (16 vragen) dat gaat over de klas of groep waarin een leerling zit en een specifieke gedeelte (17 vragen) dat gaat over een specifieke leerkracht. Het leerkrachtspecifieke deel kan voor meerdere leerkrachten worden ingevuld. De Klimaatschaal is geschikt voor de midden-  en bovenbouw  van het basisonderwijs, het gehele voortgezet onderwijs en het speciaal onderwijs. Sinds september 2012 is er ook een versie die geschikt is voor afname in het MBO en HBO. Voor leerlingen met leesproblemen is er de mogelijkheid dat de vragen voorgelezen worden. 

In het algemene deel van de vragenlijst komen stellingen voor als: “In deze klas gaan leerlingen leuk met elkaar om”, of “In deze klas worden leerlingen gepest”. Voorbeeldstellingen uit het specifieke deel zijn “Ik vind de lessen bij deze leerkracht rommelig verlopen” of “Deze leraar laat duidelijk merken als je iets goeds hebt gedaan”. Bij elke stelling zijn er vier antwoordmogelijkheden: (1) (bijna) nooit, (2) soms, (3) regelmatig en (4) vaak. De scores worden gecategoriseerd in de volgende clusters:

* Kwaliteit onderlinge leerlingrelaties,

* Sfeer in de klas,

* Orde in de klas, 

* Kwaliteit van de interactie leerkracht – leerlingen, 

Naast klassenanalyses, is de Klimaatschaal ook geschikt om schoolanalyses te maken. Hiermee krijgt de directie een beeld van wat de leerlingen in het algemeen vinden van het pedagogisch klimaat in de klassen (kwaliteit onderlinge leerling relaties, sfeer en veiligheid) en van de algemene leerkrachtvaardigheden op gebied van orde en de kwaliteit van de interactie van de leerkracht met de leerling (de vier SBL competenties). Deze analyses zijn ook voor de Onderwijsinspectie te gebruiken.

Referentie van de vragenlijst Klimaatschaal:

Donkers, A., Vermulst, A.A. (2011). Klimaatschaal. Meetinstrument voor het vaststellen van het klimaat in de klas voor de bovenbouw van het basisonderwijs, het voortgezet onderwijs en het middelbaar onderwijs. Oss/Uden.